Çin, ilk zirvesiyle Orta Asya’daki hamilik rolünün sinyalini verdi

Pekin yönetimi, ilk kez düzenlediği Çin-Orta Asya Tepesi ile bölge ülkeleri ile ekonomik ve siyasi iş birliğini derinleştirerek egemenlik, kalkınma ve güvenlik taahhütlerini içeren bir hamilik rolü üstleneceğinin sinyallerini verdi. değişen jeopolitik koşullar.

5 Orta Asya cumhuriyetini Çin ile bir araya getiren “C+C5” iş birliğinin ilk zirvesi, 18-19 Mayıs tarihlerinde tarihi İpek’in başlangıç ​​noktası sayılan Shaanshi eyaletinin merkezi Xi’an’da düzenlendi. Yol, Çin’in mülkiyetinde.

Rusya’nın bölgedeki Sovyet geçmişine dayanan ekonomik ve siyasi etkisinin Ukrayna Savaşı nedeniyle azaldığı ve ABD’nin küresel stratejisinin ağırlığını Hint-Pasifik’e kaydırarak Avrasya’dan ayrıldığı bir dönemde gerçekleştirilen zirve Çin’in Orta Asya’daki nüfuzunu güçlendirme niyetini ortaya koydu.

Gelişmiş Batılı ülkeleri bir araya getiren G7 grubunun Japonya’nın Hiroşima kentinde 19-21 Mayıs tarihlerinde düzenlediği zirve ile aynı tarihe denk gelen zirvenin tarihi, dünyanın en büyük iki ekonomisi arasındaki jeostratejik rekabetin yansımalarını görünür kıldı.

Cumhurbaşkanı Xi Jinping’in konutuna Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev, Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sadir Japarov, Tacikistan Cumhurbaşkanı İmamali Rahman, Türkmenistan Devlet Başkanı Serdar Berdimuhamedov ve Özbekistan Cumhurbaşkanı Şevket Mirziyoyev katıldı.

İpek Yolu’nun başlangıç ​​noktası

Çin-Orta Zirvesi için Xian şehrini seçmek sembolikti. Çin’in eski imparatorluk başkentlerinden biri olan Xi’an, MÖ 200’lü yılların başlarında Çin’e hakim olan Han Hanedanlığı döneminden bu yana tarihi İpek Yolu’nun başlangıç ​​noktası olarak kabul ediliyor.

Han elçisi Cang Chien’in MÖ 138’de 2100 yıl önce Xi’an’dan Batı’ya, bugünkü Tacikistan bölgesine, Özbekistan’ın doğusuna ve Afganistan’ın kuzeyine hatasız yaptığı yolculuk, İpek Yolu’nu oluşturan ticaret yollarından biriydi. Çinliler. Çin ile Orta Asya ülkeleri arasındaki ilişkilerin keşfini ve ilişkilerini başlatan girişim olarak görülmektedir.

Han döneminden sonra Xi’an, antik dünyada İpek Yolu ticaretinin altın çağını 7. ve 10. yüzyıllar arasında yaşadığı Tang Hanedanlığı döneminde de Çin’in başkentiydi. Tarihi kent, Batı Asya’dan Çin topraklarına tüccarlar tarafından getirilen fikirlerin, inançların ve kültürlerin izlerini hâlâ taşımaktadır.

“Tang görgü kuralları”

Zirvenin açılış töreni şehrin kuzeyindeki Tang dönemi mimarisini yansıtan “Tang Cenneti” olarak adlandırılan geniş göl parkındaki Mor Bulut Köşkü’nde yapıldı.

Orta Asyalı liderler, Tang dönemi imparatorluk nezaketiyle klasik kostümler giyen gösteri grubu tarafından karşılandı.

İmparatorluğun gururu ve protokolünün vurgulandığı sembollerle dolu karşılamada, klasik kıyafetleri içindeki nedimelerin asalarını liderlerin önünde kapı oluşturacak şekilde tutarak onlara eşlik etmesi dikkat çekti.

Devlet Lideri Xi, cumhurbaşkanlarına hitaben yaptığı konuşmada, karşılama töreninin “Tang görgü kurallarına” uygun olarak yapıldığını vurguladı.

İpek Yolu’nun 2 bin yıldır Çin ile Orta Asya ülkeleri arasındaki derin dostluk bağına tanıklık ettiğini belirten Xi, “Halklarımız binlerce yıldır birbirinden öğrenerek, kadim İpek Yolu’nun ihtişamını yaşayarak mal ve fikir alışverişinde bulundu. insanlık tarihindeki medeniyetler arası etkileşimin en parlak sayfasını birlikte yarattılar.” söz konusu.

“Bir asırda değişim”

Çin Devlet Başkanı, ertesi gün yapılan zirve toplantısında yaptığı konuşmada, Çin Komünist Partisi’nden bu yana yaptığı konuşmalarda ve diplomatik temaslarda sıkça dile getirdiği “dünyanın yüzyılda bir gibi görünen hızlı bir dönüşümden geçtiğini” vurguladı. Partinin (ÇKP) Ulusal Kongresi, geçen yıl üçüncü kez iktidara geldiğinde. .

Zamandaki değişimlerin tarihin akışını benzeri görülmemiş bir şekilde etkilediğini ifade eden Xi, Doğu ile Batı’nın, Kuzey ile Güney’in kavşağında bulunan Orta Asya’nın bu değişimlerin tam ortasında olduğuna işaret etti.

Xi, tarihi İpek Yolu güzergâhındaki ulaşım ve altyapı projeleriyle Doğu-Batı ticaretini canlandırmayı amaçlayan Üretim ve Yol Girişimi önerisini 10 yıl önce ortaya koyduğundan bu yana Çin ve Orta Asya ülkelerinin gelecekteki işbirliklerini derinleştirerek başlattığının altını çizdi. çıkarlarında yeni bir dönem.

Kuşak ve Yol Girişimi, Cumhurbaşkanı Xi’nin 2013 yılında Kazakistan’a yaptığı ziyaret sırasında duyurulmuştu. Son 10 yılda, kapsayan bir coğrafyada altyapı, ulaşım, iletişim ve diğer ilgili projelerle yükselen bir güç olarak Çin’in küresel stratejisinin temeli haline geldi. 150’den fazla ülke ve uluslararası kuruluşun paydaş olduğu dünya nüfusunun 2/3’ü.

İpek Yolu’nun merkezinde yer alan Orta Asya ülkeleri, Çin’in Avrasya ile ticaretinde hayati öneme sahiptir. Çin’in Batı’ya açılan kapısı olan Orta Asya Cumhuriyetleri, Kuşak ve Yol’un stratejik başlangıç ​​noktasını oluşturuyor.

Çin, Nesil ve Yol İnisiyatifi, ABD’nin küresel stratejisinde ölçeği Avrasya kıtası bölümünden Hint-Pasifik bölgesine kaydırdığı ve bölgedeki müttefikleri ile Çin’i kuşatmak için bir strateji oluşturmaya çalıştığı bir dönemde, bu kuşatmayı ve dünya ticaretini ve jeopolitiğini kendi çıkarlarına uyarlamak. biçimlendirmenin bir yolu olarak görün.

Shian Deklarasyonu

Zirvenin sonunda Çin ve Orta Asya liderleri “Chian Deklarasyonu” adı verilen sonuç bildirgesine imza attıklarını açıkladılar.

Açıklamaya göre 6 ülke, birbirlerinin egemenlik, bağımsızlık, toprak bütünlüğü ve güvenlik gibi temel çıkarlarının savunulmasına destek vereceklerini, bağımsız olarak kendi ulusal koşullarına uygun kalkınma yolunu seçeceklerini ve bunu yapmayacaklarını vurguladı. herhangi bir gücün kendi iç işlerine herhangi bir nedenle müdahale etmesine izin vermez.

Orta Asya ülkeleri, dünyanın kalkınması açısından Çin modernleşmesinin değerini takdir ettiklerini ve “tek Çin” unsuruna bağlı olduklarını belirtmişlerdir.

10. yılında 6 ülke, Üretim ve Yol iş birliğini yeni bir başlangıç ​​noktası olarak göreceklerini ve karşılıklı fayda ve tamamlayıcılık çerçevesinde karşılıklı bağlantılılık projelerini geliştireceklerini, sanayi, enerji ve gıda güvenliği alanlarında işbirliklerini geliştireceklerini beyan ettiler.

Çin tarafı, Orta Asya ülkelerine kalkınma yardımı olarak 26 milyar yuan (3,7 milyar $) değerinde mali destek ve hibe sağlamayı taahhüt etti.

Güvenlik

Ülkeler, terör, bölücülük ve aşırıcılık ile uyuşturucu kaçakçılığı ve sınırda çok örgütlü suçlarla kararlı bir şekilde mücadele edeceklerini, biyo-güvenlik, siber-güvenlik ve afet yardımı alanlarında iş birliği yapacaklarını açıkladılar.

Çin tarafı, Orta Asya ülkelerinin kolluk kuvvetleri, güvenlik ve savunma alanlarındaki kapasitelerini geliştirmeleri için güçlendirmeye hazır olduklarının altını çizerek, terörle mücadele ve bölgesel güvenliğin sağlanmasına yönelik bağımsız çabalarını destekleyeceğini vurguladı.

Ülkeler, Afgan halkının güvenlik ve istikrarın sağlanması, barış ve yeniden inşanın sağlanması ve çatışmalardan arınmış, kalıcı barışın kararlaştırıldığı bir Orta Asya için birlikte çalışılması yönündeki çabalarına destek vereceklerini bildirdi.

Deklarasyonda Rusya-Ukrayna Savaşı’ndan bahsedilmedi.

Zirve kalıcı bir işbirliği mekanizmasına dönüşecek

Liderler ayrıca zirvede Çin-Orta Asya Zirvesi’ni kalıcı bir işbirliği mekanizmasına dönüştürme kararı aldı. Buna göre tepe sistematik olarak iki yılda bir buluşacak. Kazakistan 2025 yılında ikinci zirveye ev sahipliği yapacak. Ayrıca işbirliği mekanizması için Çin’de bir sekretarya kurulacak.

Çin-Orta Asya Zirvesi, Pekin ile Orta Asya Cumhuriyetleri arasındaki “C+C5” işbirliğinin devlet liderleri düzeyindeki ilk toplantısı oldu.

Dışişleri bakanları düzeyinde ilk “C+C5” toplantısı 2020’de yapıldı. Ardından dışişleri bakanları, 2021’de Çin’in ve 2022’de Kazakistan’ın ev sahipliğinde düzenlenen çevrimiçi toplantılarda bir araya geldi.

Dördüncü dışişleri bakanları toplantısı 27 Nisan’da Xi’an’da yapıldı ve toplantıda kümenin ilk cumhurbaşkanları zirvesini Mayıs ayında bu şehirde düzenlemesine karar verildi.